۱۲ باور اشتباه درباره ضد آفتاب

در دنیایی که اطلاعات نادرست با سرعت نور منتشر می‌شوند، باورهای غلط درباره ضد آفتاب هم کم نیستند. خیلی از ما ممکن است تصور کنیم فقط در تابستان یا در هوای آفتابی باید از ضد افتاب استفاده کنیم، یا اینکه پوست تیره به محافظت کمتری نیاز دارد. این تصورات نه‌ تنها اشتباه‌اند، بلکه می‌توانند به قیمت آسیب جدی به پوست تمام شوند.

واقعیت این است که استفاده درست و مداوم از ضدآفتاب، یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال نادیده‌ گرفته‌ شده‌ترین گام‌ها در مراقبت از پوست است. در این مقاله از برایت مکس، قراره با ۱۲ افسانه رایج در مورد ضد افتاب روبه‌رو بشیم، آن‌ها را بررسی کنیم و اطلاعات صحیح را جایگزین باورهای نادرست کنیم.

اشعه UVA در مقابل UVB

هر دو نوع اشعه UVA و UVB برای پوست مضر هستند، اما تاثیرات متفاوتی دارند. شناخت تفاوت این دو نوع اشعه، کمک می‌کند دلیل واقعی استفاده از ضدآفتاب را بهتر بفهمیم. استفاده از ضد آفتاب با طیف محافظتی وسیع، یعنی پوشش در برابر هر دو نوع اشعه، تنها راه موثر برای محافظت کامل از پوست است.

در مورد سوال این‌ که فلویید ضد آفتاب هم مانند کرم ضد آفتاب از هر دو اشعه مراقبت می‌کند، باید بگوییم که بله و فرقی ندارند. در مقاله تفاوت فلویید ضد آفتاب با کرم ضد آفتاب با بررسی کامل فرق این دو را گفته‌ایم.

بهترین فلویید ضد آفتاب: فلویید ضد آفتاب آکوا فیوژن برایت مکس

• اشعه UVA عمق بیشتری در پوست نفوذ می‌کند و باعث پیری زودرس، چین‌ و چروک و لک‌های پوستی می‌شود.
• اشعه UVB سطح پوست را هدف می‌گیرد و عامل اصلی آفتاب‌ سوختگی و در بلند مدت، سرطان پوست است.
• شدت UVB در طول روز تغییر می‌کند، اما UVA تقریبا در تمام ساعات روز و حتی در روزهای ابری فعال است.
• پنجره‌ها و شیشه‌ها جلوی UVB را می‌گیرند، اما اشعه UVA به راحتی عبور می‌کند، پس حتی در خانه یا ماشین هم نیاز به ضدآفتاب هست.
• ضد افتاب مناسب باید عبارت «broad spectrum» یا "طیف وسیع" را روی بسته‌بندی داشته باشد تا در برابر هر دو نوع اشعه محافظت کند.

۱۲ افسانه درباره ضد افتاب

باورهای نادرست زیادی درباره ضدآفتاب در میان مردم رواج دارد؛ از تصورات بی‌پایه فرهنگی گرفته تا تبلیغات گمراه‌ کننده. یکی از رایج‌ترین افسانه‌ها این است که افراد با پوست تیره نیازی به استفاده از ضد آفتاب ندارند. در حالی‌ که همه رنگ‌های پوست می‌توانند از اشعه‌های مضر خورشید آسیب ببینند و حتی دچار سرطان پوست شوند.

گاهی هم دیده می‌شود که مردم فکر می‌کنند استفاده یک‌ باره از ضدآفتاب در ابتدای روز کافی است، اما این محصول باید هر ۲ تا ۳ ساعت یک‌ بار تمدید شود تا محافظت مؤثر داشته باشد. باورهای دیگری مانند اینکه "ضد آفتاب منافذ را می‌بندد" یا "باعث آکنه می‌شود" هم ناشی از انتخاب محصولات نامناسب برای نوع پوست است، نه ذات ضدآفتاب.

در ادامه، به ۱۲ افسانه و برداشت اشتباه درباره ضد افتاب را یکی‌ یکی بررسی می‌کنیم تا با نگاهی علمی و آگاهانه، انتخاب بهتری برای مراقبت از پوست داشته باشیم.

۱. ضد افتاب همیشه ضروری نیست

خیلی‌ها فکر می‌کنند فقط وقتی هوا آفتابی است یا در فضای باز قرار دارند، باید از ضدآفتاب استفاده کنند. اما این تصور یکی از خطرناک‌ترین اشتباهاتی است که سلامت پوست را به خطر می‌اندازد. اشعه‌های فرابنفش خورشید، مخصوصا UVA، حتی در روزهای ابری، بارانی یا هنگام حضور در خانه (از پشت پنجره) هم به پوست نفوذ می‌کنند. در این مورد حتما مقاله استفاده از کرم ضد آفتاب در شب و در خانه را مطالعه کنید.

اگر هدف شما جلوگیری از پیری زودرس، لک‌های پوستی و حتی سرطان پوست است، استفاده روزانه از ضد آفتاب ضروری است – نه فقط در تابستان، بلکه در تمام فصول سال.

• اشعه‌های UVA حتی در هوای ابری و زمستانی نیز فعال‌اند.
• شیشه پنجره‌ها نمی‌تواند جلوی عبور اشعه‌های مضر خورشید را بگیرد.
• نور آبی ساطع‌ شده از موبایل و مانیتور هم می‌تواند به پوست آسیب بزند و برخی ضدآفتاب‌ها در برابر آن هم محافظت می‌کنند.
• در ارتفاعات (کوهستان، اسکی) میزان اشعه UV بیشتر است و محافظت شدیدتری لازم دارد.
• حتی در خانه، اگر نور طبیعی به پوستتان می‌تابد، باید ضد افتاب بزنید.

۲. ضد آفتاب از جذب ویتامین D در بدن جلوگیری می‌کند

یکی از پرطرفدارترین توجیه‌ها برای استفاده نکردن از ضدآفتاب، ترس از کمبود ویتامین D است. اما واقعیت این است که شما برای سنتز ویتامین D به مقدار بسیار کمی نور خورشید نیاز دارید – چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز برای صورت یا دست‌ها.

سوالی هم که پیش میاید در مورد ویتامین c و ضد آفتاب است که در مقاله استفاده از کرم ویتامین سی در برابر آفتاب و نور خورشید کامل توضیح داده‌ایم.

• تماس کوتاه‌ مدت پوست با آفتاب (حتی با ضد افتاب) معمولا برای تولید ویتامین D کافی است.
• می‌توانید ویتامین D را از منابعی مثل ماهی‌های چرب، تخم‌ مرغ و شیرهای غنی‌ شده دریافت کنید.
• مکمل‌های ویتامین D بدون نیاز به آفتاب، سطح بدن را تنظیم می‌کنند.
• اشعه UVB عامل اصلی تولید ویتامین D است، اما خطر ابتلا به آفتاب‌ سوختگی هم با آن بالاست.
• محافظت از پوست در برابر سرطان و پیری، اهمیت بیشتری از جذب جزئی ویتامین D دارد.

۳. ضد افتاب باعث مشکلات سلامتی می‌شود

گاهی شنیده می‌شود که ضدآفتاب ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های پوستی، پیری پوست و حتی سرطان شود. این باور معمولا از مطالعات ناقص یا اطلاعات تحریف‌ شده در فضای مجازی نشأت می‌گیرد. در حقیقت، سازمان‌های معتبر جهانی مثل FDA و اتحادیه پوست آمریکا استفاده از ضد آفتاب را برای همه توصیه می‌کنند.

البته انتخاب ضد آفتاب مناسب با نوع پوست بسیار مهم است. برخی افراد ممکن است به ترکیبات خاصی در برخی برندها حساسیت داشته باشند، اما این به‌ معنای مضر بودن کلیه ضد افتاب‌ها نیست. استفاده از محصولات مطمئن، مخصوص پوست حساس یا مینرال (ضد آفتاب فیزیکی)، می‌تواند خیال شما را از این بابت راحت کند.

• برخی ترکیبات شیمیایی ممکن است برای پوست‌های خاص تحریک‌ کننده باشند، اما انواع فاقد عطر یا ضدحساسیت در بازار موجود است.
• ضد آفتاب فیزیکی (با ترکیباتی مثل زینک اکساید) گزینه‌ای ایمن و مناسب برای کودکان و پوست‌های حساس است.
• هیچ‌کدام از ضدآفتاب‌های معتبر تأیید شده، ارتباط علمی موثری با سرطان یا اختلالات هورمونی ندارند.
• مهم است از محصولات معتبر و دارای مجوز بهداشتی استفاده شود.
• آسیب مستقیم اشعه UV به DNA سلول‌ها، عامل اصلی سرطان پوست است – نه ضد آفتاب.

۴. افرادی که پوست تیره دارند نیازی به ضد آفتاب ندارند

یکی از باورهای رایج اما نادرست این است که افراد دارای پوست تیره نیازی به استفاده از ضدآفتاب ندارند. درست است که ملانین (رنگدانه طبیعی پوست) تا حدی از پوست در برابر اشعه UV محافظت می‌کند، اما این محافظت بسیار محدود است و به هیچ وجه کافی نیست.

افراد با پوست تیره هم می‌توانند دچار آفتاب‌ سوختگی، لک‌های پوستی و در موارد شدیدتر، سرطان پوست شوند. نکته مهم اینجاست که تشخیص سرطان پوست در افراد با پوست تیره دشوارتر است و اغلب در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود. بنابراین استفاده مداوم از ضد افتاب برای همه طیف‌های رنگی پوست الزامی است.

• ملانین فقط بخشی از اشعه UV را فیلتر می‌کند و توان مقابله با آسیب‌های شدید را ندارد.
• سرطان پوست در افراد با پوست تیره شیوع کمتری دارد، اما مرگ‌ و میر ناشی از آن بالاتر است.
• اشعه UVA که عامل پیری و لک است، بدون توجه به رنگ پوست اثر می‌گذارد.
• پوست تیره هم دچار هایپرپیگمنتیشن (لک تیره) می‌شود که با ضد آفتاب قابل پیشگیری است.
• محافظت در برابر نور خورشید برای همه ضروری است، نه فقط پوست‌های روشن.

۵. سولاریوم یک پایه محافظتی برای پوست ایجاد می‌کند.

برخی افراد تصور می‌کنند که برنزه کردن پوست در سولاریوم باعث ایجاد نوعی "پایه دفاعی" در برابر آفتاب می‌شود. این باور نه‌ تنها اشتباه است، بلکه بسیار خطرناک است. سولاریوم از اشعه‌های مصنوعی UVA و UVB برای تیره‌کردن پوست استفاده می‌کند – دقیقا همان اشعه‌هایی که باعث آسیب به DNA سلول‌ها، پیری زودرس و سرطان پوست می‌شوند.

هیچ نوع برنزه‌ای، چه طبیعی و چه مصنوعی، نقش محافظتی مؤثر در برابر آسیب‌های بعدی نور خورشید ندارد. در واقع، هر بار برنزه شدن، نشانه‌ای از آسیب پوستی است. ضدآفتاب تنها و علمی‌ترین راه محافظت در برابر این آسیب‌هاست.

• سولاریوم میزان بسیار بالایی از اشعه UVA را به پوست می‌رساند.
• استفاده از سولاریوم، خطر ابتلا به ملانوما (خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست) را به‌ شدت افزایش می‌دهد.
• هیچ شواهد علمی وجود ندارد که برنزه شدن از پوست محافظت کند.
• برنزه شدن واکنش دفاعی پوست به آسیب است، نه نشانه سلامت.
• به جای سولاریوم، می‌توان از برنزه‌کننده‌های بی‌ضرر موضعی استفاده کرد.

۶. آرایش برای محافظت از صورت کافی است

خیلی از افراد گمان می‌کنند که اگر از کرم‌ پودر یا فاندیشن استفاده کنند، دیگر نیازی به ضدآفتاب ندارند. اما باید بدانید که اغلب محصولات آرایشی، حتی اگر SPF داشته باشند، میزان کافی از محافظت را فراهم نمی‌کنند.

برای دریافت محافظت واقعی، باید مقدار مشخصی از محصول با SPF استفاده شود که معمولا بیشتر از مقداری‌ است که در آرایش روزانه استفاده می‌شود. به‌ علاوه، بیشتر محصولات آرایشی محافظت کاملی در برابر اشعه‌های UVA ندارند. استفاده همزمان از ضد آفتاب و آرایش می‌تواند هم زیبایی و هم سلامت پوست را تضمین کند.

بهترین کرم ضدآفتاب جایگزین کرم پودر: کرم ضد آفتاب رنگی ویتامین سی برایت مکس

• SPF موجود در محصولات آرایشی معمولا بین ۱۵ تا ۲۰ است، که کافی نیست.
• مقدار لازم برای محافظت کافی از کرم‌ پودر، خیلی بیشتر از چیزی‌ است که معمولا استفاده می‌شود.
• اغلب محصولات آرایشی، طیف کامل محافظت (UVA و UVB) ندارند.
• بهتر است ابتدا ضدآفتاب بزنید، سپس آرایش را روی آن انجام دهید.
• امروزه ضد آفتاب‌های بی‌ رنگ، سبک و مناسب برای زیر آرایش در بازار موجودند.

۷. ضد افتاب بهتر از پوشاندن صورت و بدن عمل می‌کند

برخی تصور می‌کنند استفاده از ضدآفتاب به‌ تنهایی کافی است و حتی بهتر از لباس، کلاه یا سایه عمل می‌کند. اما واقعیت این است که بهترین محافظت در برابر اشعه‌های مضر خورشید، ترکیبی از روش‌های فیزیکی و شیمیایی است. هیچ ضد آفتابی به‌ تنهایی نمی‌تواند محافظت 100% ایجاد کند.

پوشاندن پوست با لباس مناسب، استفاده از عینک آفتابی، کلاه لبه‌دار و ماندن در سایه، مکمل‌هایی ضروری در کنار استفاده روزانه از ضد افتاب هستند.

• هیچ ضدآفتابی حتی با SPF بالا، تمام اشعه‌های UV را مسدود نمی‌کند.
• لباس‌های تیره و با بافت فشرده می‌توانند تا 98% از اشعه UV را مسدود کنند.
• استفاده از سایه و پرهیز از ساعات اوج تابش (۱۰ صبح تا ۴ عصر) ضروری است.
• ضدآفتاب باید هر ۲-۳ ساعت تمدید شود، در حالی‌ که لباس یا سایه نیاز به تمدید ندارند.
• ترکیب پوشش فیزیکی و ضد آفتاب بیشترین محافظت را ایجاد می‌کند.

۸. با استفاده از ضد آفتاب نمی‌توانید برنزه کنید

بسیاری فکر می‌کنند اگر از ضدآفتاب استفاده کنند، دیگر نمی‌توانند برنزه شوند. اما این تصور اشتباه است. ضد افتاب باعث کاهش شدت نفوذ اشعه UV به پوست می‌شود، نه توقف کامل آن. به همین دلیل، حتی هنگام استفاده از ضدآفتاب هم ممکن است به مرور زمان پوست کمی تیره‌تر شود – اما این فرآیند بسیار کندتر و ایمن‌تر خواهد بود.

بهترین کرم فیزیکال بی‌ رنگ: کرم ضد آفتاب فیزیکال بی رنگ برایت مکس

هدف از استفاده از ضدآفتاب، پیشگیری از آفتاب‌ سوختگی، پیری زودرس و آسیب به DNA سلولی است. اگر هم بخواهید برنزه شوید، بهتر است این کار به‌ تدریج و همراه با محافظت انجام شود.

• SPF فقط بخشی از اشعه UV را مسدود می‌کند، نه تمام آن را.
• برنزه شدن آهسته‌تر، اما سالم‌تر و ماندگارتر اتفاق می‌افتد.
• استفاده از ضدآفتاب از سوختگی و تاول‌های پوستی جلوگیری می‌کند.
• ضد آفتاب به پوست فرصت می‌دهد تا بدون آسیب، تغییر رنگ پیدا کند.
• محصولات برنزه‌ کننده بی‌ضرر جایگزین امن‌تری هستند.

۹. همه ضد افتاب ها یکسان هستند

این یکی از مهم‌ترین سوءتفاهم‌ها در مورد مراقبت از پوست است. واقعیت این است که همه ضدآفتاب‌ها از نظر ترکیب، نوع فیلتر، بافت، SPF و مناسب بودن برای انواع پوست تفاوت دارند. انتخاب یک ضد آفتاب باید بر اساس نیاز و شرایط خاص هر فرد باشد.

مثلا پوست چرب به ضدآفتاب‌های سبک، فاقد چربی و مات‌ کننده نیاز دارد، در حالی‌ که پوست خشک باید از انواع آبرسان و کرمی استفاده کند. همچنین ضدآفتاب‌ها به دو دسته شیمیایی و فیزیکی تقسیم می‌شوند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند.

بهترین کرم فیزیکال رنگی: کرم ضد آفتاب فیزیکال رنگی برایت مکس

• ضدآفتاب‌های فیزیکی (مینرال) مثل زینک اکساید برای پوست‌های حساس عالی‌اند.
• ضدآفتاب‌های شیمیایی سبک‌ترند و راحت جذب پوست می‌شوند.
• برخی ضد آفتاب‌ها مقاوم در برابر آب هستند، برخی نه.
• نوع پوست (چرب، خشک، مختلط، حساس) در انتخاب مناسب‌ترین ضدآفتاب تعیین‌کننده است.
• SPF و طیف محافظت (UVA و UVB) حتما باید روی بسته‌بندی مشخص شده باشد.

۱۰. یک بار استفاده از کرم ضد آفتاب در تمام روز ماندگاری دارد

یکی از خطرناک‌ترین باورهای غلط درباره ضدآفتاب این است که اگر صبح روی پوست خود بزنید، تا پایان روز در امان هستید. اما در واقعیت، اثر ضد افتاب به‌مرور زمان و تحت تاثیر عوامل محیطی مانند تعریق، تماس با لباس، لمس صورت یا قرار گرفتن در معرض آب کاهش می‌یابد.

برای محافظت مؤثر، باید ضدآفتاب را هر ۲ تا ۳ ساعت تمدید کرد – به‌ خصوص اگر در معرض آفتاب مستقیم هستید یا فعالیت بدنی دارید. این نکته کلیدی را هرگز فراموش نکنید: ضد آفتاب یک‌بار مصرف نیست!

• SPF نشان‌ دهنده میزان محافظت در شرایط آزمایشگاهی است، نه واقعیت روزمره.
• تعریق، شنا و تماس با حوله باعث پاک شدن ضدآفتاب می‌شوند.
• حتی در هوای ابری، اشعه UV فعال است و نیاز به تمدید وجود دارد.
• پوست چرب‌تر، زودتر ضد افتاب را از بین می‌برد.
• برای محافظت کامل، استفاده منظم و تمدید شده ضروری است.

۱۱. ضد افتاب ضد آب وجود دارد

عبارت «ضد آب» روی بعضی از محصولات ممکن است گمراه‌ کننده باشد. هیچ ضدآفتابی به‌صورت کامل و دائمی «ضد آب» نیست. در بهترین حالت، برخی از ضد آفتاب‌ها مقاوم به آب (Water Resistant) هستند، یعنی تا مدت زمان مشخصی (معمولا ۴۰ یا ۸۰ دقیقه) بعد از قرار گرفتن در آب یا تعریق، اثر خود را حفظ می‌کنند.

بعد از آن، لازم است دوباره ضدآفتاب تمدید شود. بنابراین، حتی اگر از محصولی با برچسب «ضد آب» استفاده می‌کنید، نباید تصور کنید یک‌ بار مصرف کافی است. محافظت مداوم یعنی تمدید هوشمندانه.

• اصطلاح صحیح «مقاوم در برابر آب» است، نه «ضد آب».
• میزان مقاومت در برابر آب باید روی بسته‌بندی ذکر شده باشد (۴۰ یا ۸۰ دقیقه).
• پس از شنا یا تعریق شدید، باید دوباره ضدآفتاب استفاده کنید.
• هیچ ضدآفتابی محافظ دائمی در آب نیست.
• استفاده از حوله نیز ضدآفتاب را از پوست پاک می‌کند.

۱۲. ضد آفتاب تاریخ انقضا ندارد

برخلاف تصور برخی افراد، ضدآفتاب‌ها دارای تاریخ انقضا هستند و بعد از آن، اثربخشی آن‌ها به شدت کاهش می‌یابد. استفاده از ضد افتاب منقضی‌ شده، به‌ جای محافظت، حس کاذبی از ایمنی ایجاد می‌کند و پوست را در برابر اشعه‌های مضر بی‌دفاع می‌گذارد.

اکثر محصولات ضدآفتاب دارای تاریخ انقضا ۲ تا ۳ ساله هستند، اما در صورت نگهداری نادرست (مثلا در معرض گرمای شدید یا نور مستقیم خورشید)، این زمان ممکن است کمتر شود. همیشه برچسب محصول را بررسی کنید و در صورت تغییر بو، بافت یا رنگ، آن را دور بیندازید.

• تاریخ انقضا معمولا روی لبه تیوپ یا ته بطری درج شده است.
• ضدآفتاب‌های قدیمی ممکن است اثر حفاظتی خود را از دست داده باشند.
• تغییر رنگ، بوی نامطبوع یا جدا شدن لایه‌ها نشانه فساد است.
• نگهداری در خودرو یا در معرض نور خورشید عمر محصول را کم می‌کند.
• هر سال ضدآفتاب جدید بخرید، به‌ خصوص اگر زیاد در معرض آفتاب هستید.